Do nawiązania stosunku pracy w drodze powołania dochodzi, gdy właściwy organ, zwany organem powołującym, powoła pracownika na określone stanowisko, a pracownik powołanie to przyjmie - zgodnie z art. 68 § 1 Kodeksu pracy, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania
w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Stosunek pracy na podstawie powołania, dotyczy przede wszystkim osób na stanowiskach kierowniczych, dyrektorskich i jest z natury swojej najbardziej nietrwałą formą stosunku pracy.
Celem nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania jest stworzenie organowi powołującemu swobody w doborze osób, którym powierza się na ogół stanowiska kierownicze. Stąd mniejsza stabilność tego stosunku pracy.
Stosunek pracy na podstawie powołania jest na ogół nawiązywany na czas nie określony. Oznacza to, że w akcie powołania nie określa się czasu, na jaki pracownik został powołany. Kodeks pracy przewiduje także istnienie przepisów szczególnych, zgodnie z którymi możliwe jest powołanie pracownika na czas określony. Stosunek pracy w takiej sytuacji nawiązuje się na czas oznaczony
w powołaniu.
Powoływani na swoje stanowisko są m.in.:
- zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarze gminy, powiatu; skarbnik (głównego księgowego) gminy, powiatu lub województwa,
- osoby powołane na etaty samorządowych członków samorządowych kolegiów odwoławczych,
- dyrektor, zastępcą dyrektora, lub główny księgowy przedsiębiorstwa państwowego,
- osoby powołane na stanowiska kierownicze w państwowej jednostce organizacyjnej lasy państwowe,
- dyrektor parku narodowego,
- dyrektor państwowej lub komunalnej instytucji kultury,
- osoby powołane do pełnienia funkcji organów administracji państwowej,
a także na inne stanowiska kierownicze w administracji państwowej w trybie określonym w przepisach szczególnych (ustawa o pracownikach państwowych).
Co nie jest powołaniem
W rozumieniu kodeksu pracy powołaniem nie jest:
• Powołanie na stanowisko sędziowskie (stosunek prawny, w jakim sędzia pozostaje jest stosunkiem pracy z mianowania). Dotyczy to również powołania osoby zatrudnionej w szkole wyższej na stanowisko profesora,
• Wyznaczenie likwidatora przedsiębiorstwa państwowego nie oznacza automatycznego nawiązania
z nim stosunku pracy na podstawie art. 68 k.p. (orzeczenie SN z 15 marca 1994 r., sygn. akt II UR 2/94, OSNC z 1994 r., z. 11, poz. 224);
• Powierzenie przez premiera członkostwa w Radzie Służby Cywilnej lub funkcji doradców w organach administracji publicznej bez nawiązania stosunku pracy; • Powołanie członków zarządów spółek kapitałowych, według kodeksu spółek handlowych;
• Powołanie na stanowisko kierownicze osoby pozostającej już w stosunku pracy.